‘Zo kan ik het ook,’ zei jaren geleden een buurmeisje toen ze over de schutting keek en mij omringd door woordenboeken zag zitten vertalen. Ik gebruikte toen nog papieren woordenboeken. Het heeft even geduurd voordat ik daar afscheid van kon nemen. Woordenboeken zijn de mooiste boeken die er bestaan. Maar dat terzijde. Ik voelde dat ik in de achting van mijn buurmeisje daalde. Woorden omzetten van de ene in de andere taal was best knap als je het uit je hoofd deed, als je al die woorden kende in een vreemde taal, maar als je ze eerst moest opzoeken in een woordenboek, wat stelde dat vertalen dan eigenlijk nog voor? Dat kon toch iedereen? Mijn buurmeisje was een kind. Maar het is de vraag of het gros van de volwassenen er wezenlijk anders over denkt. Hoe vaak hoor je lezers niet iets zeggen in de trant van: O, daar let ik nooit op, hoor, wie een boek heeft vertaald, ik sta er niet eens bij stil dát het is vertaald. De vertaler als onzichtbaar medium. Je kunt dat naïef vinden van die lezers. Maar is het niet begrijpelijk zolang zelfs uitgevers geen oog hebben voor het scheppende werk van vertalers? Toen ik een paar jaar geleden de uitgever van een door mij vertaald boek vroeg mijn naam op de cover te zetten, kreeg ik als antwoord: ‘Bij een roman komt de redacteur er bijvoorbeeld ook niet op. Een ghostwriter ook niet. Andere teamleden, vormgever, zelfs illustrator ook niet. Wij vinden dat de vertaler in dat rijtje past.’ Gelukkig komt er geleidelijk verandering in die opvatting over de vertaler als een ondergeschikt radertje in het geheel. De vertalers Martin de Haan en Annemart Pilon lanceerden op 4 april 2022 een petitie waarmee ze uitgevers oproepen hun vertalers op het omslag te vermelden. Op 5 april ’s avonds was die petitie al 753 keer ondertekend. Een belangrijke zin uit hun oproep: ‘Want bij een vertaling zijn de schrijver en de vertaler samen auteur. Niet alleen volgens de Auteurswet, maar vooral ook door de aard van de zaak: niet de schrijver of het boek, maar de vertaler bepaalt hoe de Nederlandse tekst gaat klinken.’ www.vertalersophetomslag.nl